Cukrzyca - leczenie

Jak leczymy cukrzycę? Jest to uzależnione od typu schorzenia. W cukrzycy typu II zwykle „wystarczy” normalizacja masy ciała i zmiana stylu życia. Bardzo często po osiągnięciu tych celów leczenie farmakologiczne jest zbędne. Z kolei u chorych z cukrzycą typu I należy zastosować odpowiednio dobieraną dietę wraz z insulinoterapią.
Wytyczne tworzenia diety dla chorych na cukrzycę określają udział poszczególnych składników energetycznych w następujący sposób – białko powinno zabezpieczać 10 - 15 % ogólnego zapotrzebowania energetycznego, w przypadku rozwoju nefropatii należy jednak ograniczyć jego przyjmowanie; tłuszcze z kolei około 30 % i powinny to być głównie nienasycone kwasy tłuszczowe, natomiast w przypadku zaburzeń lipidowych ich udział w zaspakajaniu potrzeb energetycznych należy zredukować do maksymalnie 25 %. Węglowodany muszą pokryć pozostałe 50 – 60 % zapotrzebowania. Należy również wyeliminować z diety węglowodany szybkowchłanialne, czyli cukry proste – np. glukozę oraz dwucukry – w tym popularną sacharozę i zastąpić je słodzikami, np. Aspartamem czy Cyclamatem – skład tych preparatów w nieznacznym stopniu zwiększa poziom cukrów we krwi, ponieważ nie zawierają one glukozy a jedynie węglowodany zastępcze, których wchłanianie nie jest uzależnione od działania insuliny. Stosowanie tych preparatów należy jednak ograniczyć u pacjentów, u których dochodzi do zaburzeń przemiany materii. Ponadto dieta cukrzycowa powinna zawierać dużo błonnika, który wydłuża okres wchłaniania cukrów z przewodu pokarmowego.
Jeżeli sama dieta nie wystarcza do wyregulowania poziomu glikemii, należy rozpocząć leczenie farmakologiczne. W ramach tego leczenia podajemy leki zmniejszające poziom glukozy we krwi na drodze różnych mechanizmów, oraz insulinę. Do pierwszej grupy zaliczamy głównie takie leki jak:

- akarboza (Glucobay), miglitol (Diastabol) – hamują one działanie jelitowych enzymów trawiących cukry
- guar (Glucotard) jest to wielocukier zwiększający objętość spożywanych pokarmów
- metformina (Glucophage) działa na drodze kilku mechanizmów, których ostatecznym efektem jest obniżenie glikemii i łaknienia
- troglitazon (Rezulin), rosyglitazon (Avandia), pioglitazon (Actos) – powodują wzrost wrażliwości organizmu na insulinę
- pochodne sulfonylomocznika (Glimepirid, Glikazyd) – te leki obniżają glikemię, ale jednocześnie zwiększają stężenie insuliny we krwi, dlatego nie należy ich stosować w cukrzycy typu I

Drugi kierunek terapii farmakologicznej cukrzycy obejmuje suplementację samego hormonu. Obecnie używamy najczęściej ludzkiej insuliny w dwóch dostępnych stężeniach – 40 jednostek/ml (U40) oraz 100 jednostek/ml (U100). Istnieje wiele preparatów takich insulin, wyróżniamy tutaj m.in.:
- krótkodziałające (Insuman Rapid, Acytrapid HM, Humulin Normal)
Stosujemy je w początkowym etapie insulinoterapii, oraz w pompach insulinowych.
- o przedłużonym działaniu (Insuman Basal, Insulin Protaphan HM, Humulin Basal)
Stosowane w standardowej, długotrwałej insulinoterapii, oraz w leczeniu skojarzonym – z użyciem kilku różnych preparatów.
- mieszane preparaty wspominanych wcześniej dwóch typów insulin (Actraphane HM, Profil I II III IV, Insuman Comb, Humanix)
Zawierają one określone proporcje poszczególnych rodzajów insuliny i stosujemy je w standardowej insulinoterapii, w iniekcjach podskórnych, około pół godziny przed jedzeniem, kilka razy dziennie.
Orientacyjne ceny wspominanych przeze mnie leków (na podstawie pharmindexu) w ubiegłym roku kształtowały się następująco:
- Glucobay 50 mg 30 szt - 19 zł, dla chorych na cukrzycę 50 % zniżki
- Avandia 4 mg 28 szt - 200 zł
- Glikazyd 80 mg 60 szt - 22 zł, dla chorych na cukrzyce - 8,64 zł
- Insuman Rapid 100 j.m./ml 5 wkładów 3 ml dla chorych na cukrzycę - 2,90 zł
- Insuman Basal 100 j.m./ml 5 wkładów 3 ml dla chorych na cukrzycę - 2,50 zł
- Humulin M2 100 j.m./ml 5 wkładów 3 ml dla chorych na cukrzycę - 2,50 zł
Podstawowym celem terapii cukrzycy jest osiągnięcie zadowalającego poziomu stężenia glukozy we krwi. W przypadku ludzi starszych wcale nie musi to być wartość odpowiadająca ogólnie przyjętej normie, do której z kolei należy dążyć u młodszych pacjentów. Bardzo ważnym zadaniem, stojącym przed każdym chorym, jest regularne przyjmowanie leków. Trzeba pamiętać o tym, że po wstrzyknięciu insuliny należy zjeść posiłek – w przeciwnym razie może dojść do rozwoju hipoglikemii, która jest stanem bardzo poważnie zagrażającym życiu – glukoza jest bowiem podstawowym substratem energetycznym przede wszystkim dla mózgu i jej niedobór w stosunkowo krótkim czasie może spowodować obumieranie poszczególnych komórek nerwowych, prowadzące z czasem – w przypadku nie podjęcia koniecznego leczenia - do rozwoju śmierci mózgowej.
Cukrzyca jest także chorobą niosącą z sobą całą gamę powikłań. Bardzo trudno jest ich uniknąć, zwłaszcza gdy choroba trwa kilkanaście, kilkadziesiąt lat, można jednak znacznie opóźnić ich wystąpienie oraz nasilenie – trzeba jednak w tym celu zachowywać ścisłą dyscyplinę w terapii, badać regularnie poziom glukozy we krwi i utrzymywać go na odpowiednim poziomie. To właśnie jego wahania i stany hiperglikemii w decydującym stopniu uszkadzają poszczególne narządy naszego ciała, dlatego też jeżeli nie będziemy do takich stanów doprowadzać, możemy być pewni istnienia dużej szansy na to, iż nasz komfort życiowy będzie się utrzymywał przez długi okres życia z chorobą na przyzwoicie wysokim poziomie. Pamiętajmy także, że bardzo ważnym elementem terapii cukrzycy jest odpowiednia dieta, oraz normalizacja masy ciała – niejednokrotnie pomaga to utrzymywać normoglikemię, równie skutecznie jak skomplikowane, złożone leczenie.
Chciałbym na koniec wspomnieć o dość istotnym i powszechnym w naszym środowisku czynniku nasilającym cukrzycowe uszkodzenia naczyń. Jest nim palenie tytoniu. Ten nałóg ma wiele znanych powszechnie negatywnych następstw, ale stosunkowo rzadko wspomina się o tym, że papierosy przyspieszają znacznie rozwój zmian miażdżycowych w tętnicach. Skuteczna walka z paleniem może znacznie przedłużyć okres cukrzycy przebiegającej bez powikłań. Zakładając, że np. utrzymanie prawidłowej diety, regularnej terapii, odpowiedniej masy ciała oraz wyeliminowanie palenia przedłuży okres cukrzycy bez powikłań u wybranego pacjenta do - dajmy na to 40 lat, a choroba pojawi się u niego w wieku 45 lat – oznacza to, że pierwsze zauważalne objawy ogólne powikłań tej choroby rozpoczną się w ósmej dekadzie życia. Myślę że taki przykład jest przekonywujący, zwłaszcza w konfrontacji z obrazem cukrzyka z przewlekle niewyrównaną hiperglikemią, który po 5 latach od rozpoczęcia leczenia przechodzi zawał serca – warto zadbać o swoje zdrowie, by nawet w perspektywie długotrwałej, przewlekłej choroby cieszyć się nim przez szereg lat.

Zobacz więcej >>